Tarihi Eserler

Ayios Nikolaos (Hagios Nikolaos/Aya Nikola) Kilisesi

Topkapı, Karatay Sokak Numara 1’de yeralmaktadır. Yapılış tarihi kesin olarak bilinmemektedir. İlk isminin (Ayıos Yeoryios Hagıos Georgıos) olduğu sanılmaktadır. Ayazma da aynı isimle anılmaktadır. İlk kilisenin 1593 yılında tahrip olduğu düşünülmektedir. 17. yüzyıl başında yandığı da kayıtlardan anlaşılmaktadır. Günümüzdeki kilise R.E. Koç u’ya göre 1750’de yeniden yapılmış olup bu günkü adıyla anılmaya başlamıştır. 1831 yılında cemaatin yardımıyla yeniden inşa edilmiştir. Mimarı Kostantin Yolasığmazis’tir. Kilise geniş bir avlunun içinde yer alır, çatılı ve kaba yontu taştandır. Çan kulesi avludadır. Yapı erken Bizans planına uygundur.

Surp Nigoğayos Kilisesi

Topkapı Postayolu Sokak Numara 159’da yer almaktadır. Kilise 1626-1630 yılları arasında ahşap olarak inşa edilmiştir. 1812 ve 1823 yıllarında onarılmıştır. 1831-1832’de Vartan Kalfa tarafından yeniden inşa edilmiştir. Paranın yetmemesi üzerine Müslümanlardan istikraz alınmıştır.

1894 zelzelesinden zarar gören kilise hemen onarılmıştır. Birinci Cihan Harbi’nde kilise askeri amaçla da kullanılmıştır. 1927 ve 1983 yıllarında tamir görmüştür. Kilise bazilikal planlı olup,taştan yapılmıştır.

Bayezid Ağa Camii

Eski Topkapı Meydanı’nda yer almaktadır. Fatih’in sekbanbaşılarından Bayezid Ağa tarafından yaptırılmıştır. Çeşitli tamirler gören cami 1953-1957 yılları arasında aslına sadık kalınarak tamir ve ihya edilmiş ve ibadete açılmıştır. Kare planlı ve çatılıdır. Duvarları kesme taştan örülmüştür ve aralarında tuğla kuşaklar bulunmaktadır. İç tavan ve kadınlar mahfeli betondur. Yapıda, son cemaat yeri mevcuttur. Yapının iç duvar etekleri çini ile bezelidir. Ayrıca, sarkıtlı ve kum saatli alçı mihrab, ahşap minber ve kürsü bulunmaktadır.

Caminin ön avlusunda eski bir taş teknenin de bulunduğu abdest alma yeri bulunmaktadır. Sağında girişi içerden ve kurşun külahlı minaresi vardır. Bani Bayezid Ağa mihrap önünde gömülüdür. 1953 yılında İstanbul Fetih Cemiyeti tarafından kabir ihya edilmiş ve taş konmuştur.

Gazi Ahmet Paşa (Kara Ahmet Paşa / Topkapı) Camii

Topkapı Meydanı’nda yer almaktadır. Kanuni Sultan Süleyman’ın sadrazamlarından Kara Ahmet Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. 1554 yılında inşasına başlanmış, ancak Paşa’nın idamı ile yapımı yarım kalmıştır. 1564 yılında inşaata yeniden başlanmış ve yedi yıl sonra 1571-1572 yılında cami ve külliye tamamlanmıştır.

Yapı Mimar Sinan tarafından tasarlanmıştır. Yapı grubu, cami, sübyan mektebi, medrese, türbe, sebil ve çeşmeden oluşan bir külliyedir. Cami kesme taştan ve kubbelidir. Ana kubbe altı fil ayağı üzerine durmakta ve dört bir yanda yarım kubbe bulunmaktadır.

Mihrap mermerden olup sarkıtlı ve kum saatlidir. Minber şebekeli ve mermerdir. Kürsü ahşaptır. Mihrap duvarının alt pencere üstleri çiniden ayetlerle bezelidir. Tak kapısının üstü müezzin mahfelidir. Sağdaki minarenin girişi son cemaat mahallindedir. Minare kesme taştan olup, bina üstünden başlamaktadır. Gövde ve petek köşeli olup külahlı taştır. 6 sütunun taşıdığı 5 kubbe son cemaat yerini örtmektedir. Sarkıtlı iki dış mihrabı vardır. Şadırvan avlusunu revaklı medrese odaları çevrelemektedir.

Kürkçübaşı (Ahmet Şemsettin) Camii

16. yüzyılda yapılan camii Topkapı’da yer almaktadır. Kanuni Sultan Süleyman’ın Kürkçübaşı’sı Ahmet Şemseddin Efendi tarafından inşa ettirilmiştir. Cami kesme taş duvarlı, kare planlı ve çatılıdır. Göbekli iç tavan ve minberi ahşaptır. Alçıdan olan mihrabı kum saatli ve sarkıtlıdır. Etrafı kırmızı seramikle bezelidir. Ahşap kadınlar mahfeli vardır. Camekanlı son cemaat yerinin arkasında dikili sütun vardır. Sağdaki minare kesme taştan olup kaidesi kare, gövdesi köşeli, kurşun külahlı ve tek şerefesinin altı yivlidir. Minarenin alt kısmında 1511 tarihli güneş saati, Endülüsi Mehmet bin Ebu Kasım’ın eseridir. İstinye ve Cerrahpaşa’da iki mescidi daha olan Kürkçübaşı Ahmet Efendi’nin kabri Şam’dadır.

Mustafa Çavuş (Manastır) Camii

Topkapı, İ.E.T.T Garajı yanında anayol üstünde yer almaktadır. 13. yüzyılda inşa edilen bir Bizans Kilisesi camiye çevrilerek yapılmıştır. Banisi Fatih’in çavuşlarından Mustafa Çavuş’tur. Vazifeli giderleri Fatih Vakfı’ndan karşılanmakta idi. Bu gün mabet kare planlı çatılı ve kagirdir. Duvarları moloz taş ve tuğla ile inşa edilmiştir. İç tavanı ve minberi ahşaptır. Yamuk mihrabı alçıdandır. Giriş kapısı garajın içindedir. Giriş kapısının üstü eternitle kapatılarak son cemaat yeri yapılmıştır. Minaresi yoktur. Eskiden tahta bir minaresi varmış, yanında bulunan çeşme ve mektebi yıkılarak yok olmuştur.

Topkapı Kürkçübaşı Mescidi Güneş Saati

İstanbul Topkapı’da surlara yakın bir yerde bulunan Kürkçübaşı Ahmet Mescidi’nin minare kaidesinde dikey tipte bir güneş saati vardır. Sultan II. Bayezid zamanında, 1511 yılında yapılan cami eski şeklini tamamen kaybetmekle beraber-güneş saati, milleri hariç-günümüze kadar gelebilmiştir. Kareye yakın bir dikdörtgen mermer levha üzerine yapılıp minare duvarına büyük çivilerle tutturulan cihazın üst kısmında arapça kitabe bulunur. Bu kitabenin altında iki tane mil yuvası bulunmakta olup bunlardan daha kısa olan sağdaki, levhanın en sağında hançer şeklinde resmi bulunan mile aittir. Bu kısa milin gölgesinin düştüğü yere göre öğleden sonraki 5-12 arasındaki vakti tayin etmek mümkündü. Her saat çizgisi arasında bulunan iki çizgi sayesinde yirmişer dakikalık zaman dilimi elde edilmiştir. Bu çizgiler üzerinde ayrıca ikindi vakti hafif kavisli iki çizgiyle gösterilmiştir. Diğer üçgen saatlerde olduğu gibi bunda da bahar güz, yaz ve kış gündönümü çizgileri mevcuttur.

Topkapı Kara (Gazi) Ahmet Paşa Camii Güneş Saati

Mimar Sinan tarafından (1554-1558) yaptırılmıştır. Üçgen şeklindeki güneş saati, caminin güney-batı duvarının taşları üzerine hafifçe çizilmiş olduğu için çok güç fark edilebilmektedir. Eser teferruatlı tip üçgen saatler gurubuna girer. Yine bunda da güneşin batışı 12 olarak kabul edilmiştir. Her saat yirmi dakikalık dilimlere ayrılmıştır. Ayrıca 5-12 arasındaki her saat çizgisinin yaz gündönümü kavsini kestiği noktadan başlayıp düz olarak yükselen çizgiler de vardır ki bunlar ikinci bir sisteme işaret etmektedir. Bu ikinci sisteme ait rakamlar çok silik oldukları için fark edilmemektedir. Ancak örnekleri İstanbul Laleli, Hekimoğlu ve Mihrimah Camileri’ndeki üçgen tipi güneş saatlerinde gördüğümüz bu çizgilerin öğle vaktinin üzerinden geçen zamanı göstermek için tanzim edilmiş olduğunu söyleyebiliriz. Bu cihazın tam üstünde barok tarzdaki bir madalyonun iç inde eseri yapan ustanın isminin yer aldığı bir kitabe vardır. Buna göre eserin ustası Hafız Hasan Paşa’dır. Yine bu kitabenin biraz solunda narı hatırlatan bir şekil içerisine “sene 1220” yazılmıştır ki buna göre bu güneş saati 1792 yılında yapılmıştır.

Ayios Romanos Kapısı (Topkapı)

Bizans döneminde civarında bulunan bir kilise dolayısıyla bu isimle anılırdı. Osmanlılar tarafından konulan toplardan dolayı “Topkapı” olarak adlandırılmıştır. Fetihte ordunun ağırlığı Topkapı ile Edirne kapı arasında idi. Bazı kaynaklarda son İmparator XI. Konstantin’in bu kapının iç taraflarında olan çarpışmalarda öldüğü belirtilir. Bu kapı şehrin 23. kapısıdır. Sarraf Hovannesyan, şehrin fethi sırasında Topkapı’nın dövüldüğüne işaret etmek üzere kapıya toplar yerleştirmiş olduğunu söyler.

(Kerim)